PvdA-leden krijgen van voorzitter Esther-Mirjam Sent het laatste woord over een fusie met GroenLinks. De geschiedenis van het CDA is dan het bestuderen waard.
Op zijn eerste werkdag bij het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA (WI) nam Theo Brinkel, een katholieke medewerker, zijn manshoge beeld van Franciscus van Assisi mee, de heilige die staande op de wereldbol de onthechting van aardse verlokkingen symboliseert. Hij zette het ding pontificaal in de gang. Lees verder “Zelfvertrouwen”
Het is sinds Rusland Oekraïne binnenviel vaker gezegd: met zijn olie- en gasimport uit Rusland is West-Europa de medefinancier van Poetins oorlog. April wordt een recordmaand voor Ruslands schatkist, met bijna tien miljard dollar inkomsten uit de verkoop van gas en olie, waarvan bijna de helft uit Europa komt. Lees verder “Politici zijn te bang om offers van kiezers te vragen”
Als de overheid niet meer doet wat de burgers van haar verwachten
De samenleving segregeert meer en meer langs de breuklijnen tussen rijk en arm. Dat geldt zowel in fysieke zin, met scheidingen in de publieke ruimte, als in sociaal-economische zin. Heling zal lastig zijn na dertig jaar neoliberalisme.
Een met bloemen gemaskeerde inbreuk op het sociale leven van Leiden: zo kun je de ingreep typeren die de Universiteit Leiden in haar hoedanigheid van vastgoedondernemer deed in het Singelpark. Dat park slingert als een groen lint langs de Leidse singels. In het deel waarvan de grond in handen is van de universiteit, nabij de Sterrewacht, spitten graafmachines in het voorjaar van 2021 het gras om, waarna groenwerkers het vervingen door planten en bloemetjes. Achter de vriendelijk ogende actie ging een onvriendelijk doel schuil: het verjagen van de mensen die het grasveld gebruikten om langs de waterkant te zitten. Lees verder “Sociale ontbinding”
De dandy Fortuyn zette twintig jaar geleden, voordat hij werd vermoord, de politiek op haar kop. Zijn populistische kleinburgerlijke revolte sprak velen aan. ‘Met Fortuyn kwam het bouwwerk dat het bestel had gedragen, met de volkspartijen CDA, PvdA en VVD als fundament, aan zijn einde.’
Illustratie: Konstantinos Papamichalopoulos
Het mysterie dat Pim Fortuyn achterliet op 6 mei 2002 openbaarde zich ’s avonds op het Plein in Den Haag. Nog geen uur na de brute moordaanslag op hem liep daar, in het zicht van het Binnenhof, een uitzinnige menigte te hoop. De politie wist het gebouw van de Tweede Kamer op het nippertje met dranghekken af te sluiten, anders zou het onherroepelijk zijn bestormd. Tussen de massa achter de versperring stond het ‘Monster van het Laakkwartier’, de vervaarlijk uit de kluiten gewassen ex-bewaker van de radicaal-rechtse politicus Hans Janmaat, zij aan zij met een nette heer in groene loden jas, type beter betaalde Haagse advocaat. In het dagelijks leven twee gescheiden leefwerelden, nu verenigd in één kreet: ‘Melkert, moordenaar!’ Lees verder “‘Zak in de grond, jullie allemaal’”
De leiders van de coalitiepartijen kiezen voor een ministerspost, op Gert-Jan Segers (ChristenUnie) na. Een gemiste kans voor een cultuurbreuk. En voor Sigrid Kaag: in de Tweede Kamer zou zij daadwerkelijk haar ‘nieuwe leiderschap’ hebben kunnen laten zien.
Tot zover de nieuwe bestuurscultuur. Voor een breuk met de oude was dit besluit van Sigrid Kaag cruciaal: kiest ze voor de Tweede Kamer of voor het kabinet? In de verkiezingsstrijd was het bieden van tegenwicht aan de opeengehoopte macht bij de omnipresente Mark Rutte de onderliggende boodschap van haar inzet voor ‘nieuw leiderschap’, getrouw aan het democratisch ethos waarvoor D66 al in haar geboortepapieren tekende. Een keuze voor het fractieleiderschap in de Tweede Kamer, niet voor een ministerspost onder premier Rutte, ligt dan voor de hand, alleen al vanwege de disciplineringsregel dat het kabinet met één mond spreekt. Lees verder “Gecanceld: een nieuwe bestuurscultuur”
Het nieuwe kabinet wil het vertrouwen van de kiezers in de politiek vergroten. Als het Kaag en Hoekstra daarmee ernst is, dan offeren ze het ministerschap op en nemen ze zitting in de Kamer.
Voor een bestuurscultuur geldt wat voor elke cultuur een wetmatigheid is: een ommezwaai kan niet van bovenaf worden verordonneerd. Een cultuur krijgt vorm in een wisselwerking met gewoonten en gebruiken, waarden en normen. In het geval van een bestuurscultuur zijn dat de waarden die voor politici leidend zijn en de normen die ze daaruit afleiden voor hun spreken en handelen.
De overheid hoeft zich niet per se te verschuilen achter een chatrobot die onbegrijpelijke antwoorden op je vragen geeft of achter een computergestuurd meerkeuzemenu waarin je verdwaalt. In Almere krijgt zij een persoonlijk gezicht dankzij het project ‘Als ik later groot ben’, een initiatief van wethouder Froukje de Jonge. Jongeren met een toekomstdroom kunnen met een briefje in speciale brievenbussen in bibliotheken en scholen of via Facebook of WhatsApp de gemeente benaderen. Een team welzijns- en buurtwerkers staat klaar om ieder individueel te bezoeken met de vraag: Wat kan de gemeente voor je betekenen om je te helpen jouw droom na te jagen? Lees verder “Tussen straat en staat”
In zijn politieke cartoons legde Peter van Straaten Van Agt, Den Uyl en Wiegel op de pijnbank. Van Straaten zocht nooit de nuance, maar was ‘ook niet van de barricades’.
Illustratie: Peter van Straaten
De eerste keer dat ik Dries van Agt tegenkwam, ergens halverwege de jaren zeventig aan de Lange Vijverberg in Den Haag, viel mij vooral dit op: hij is niet lang, integendeel! Ook bij mijn eerste kennismaking met Joop den Uyl, fanatiek met een batje in de weer aan een tafeltennistafel in Nieuwspoort, was ik verrast door zijn werkelijke lengte. Zelf niet een van de langsten kwam ik toch boven hen uit. Vanwaar die misleidende perceptie van hun lengte? Dat is natuurlijk speculeren, maar van één verklaring heb ik wel een donkerbruin vermoeden dat die klopt: de politieke cartoons van die tijd hebben mij een vertekend beeld van hun postuur gegeven. Lees verder “Altijd zwart-wit”
De politieagenten die gewond raakten bij de ‘orgie van geweld’ (burgemeester Ahmed Aboutaleb) in Rotterdam en bij rellen in Den Haag en Roermond, de verpleegkundigen op wie de woede over de vastlopende zorg wordt afgereageerd, de huisarts bij wiens praktijk ’s nachts brand was gesticht: de mensen in de eerste lijn van de ordehandhaving en de gezondheidszorg vangen de klappen op in de opgefokte sfeer die rond de coronapandemie is ontstaan. Lees verder “Liever geen schuldigen aanwijzen”
Als leider van de SGP bestookte Bas van der Vlies zijn opponenten liever met politieke argumenten dan met Gods woord. Hij was de beminnelijkheid zelve.
Het dagelijks leven van de mensen die stemmen op de SGP heeft een ambigu trekje: zij leven in twee werelden. Zo beschreef Wim Fieret, de geschiedschrijver van de partij, het: ‘Je hebt een leven in de samenleving en een leven thuis of in de kerk. Je werkt aan de universiteit of in een bouwkeet, je gaat winkelen terwijl de muziek van Lady Gaga of Madonna je in de oren klinkt, en daarna ga je naar huis en lees je de bijbel in de Statenvertaling en zing je op hele noten.’ Lees verder “Bas van der Vlies, 29 juni 1942 – 7 november 2021”
Het zou een gemiste kans zijn als PvdA en GroenLinks nu nalaten de krachten te bundelen. Samen vormen zij het redelijke alternatief voor de populisten én kunnen zij politiek gewicht geven aan een klimaatbeleid dat ook sociaal rechtvaardig is.
Den Haag, 22 september 2021 – Fractievoorzitters Jesse Klaver (Groenlinks) en Lilianne Ploumen (PvdA) in gesprek met elkaar in de Tweede Kamer tijdens de eerste dag van de algemene beschouwingen. Foto:ANP / Hollandse Hoogte / Phil Nijhuis
Het is een waarheid als een koe: machtsvorming behoort tot het alfa en omega van de politiek. Toch vond Frans Timmermans het nodig in de NRC zijn linkse geestverwanten er nog eens aan te herinneren, met dit trefzekere zinnetje: ‘Alleen kunnen we lekker gelijk hebben, maar zullen we het nooit krijgen.’ Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie en oudgediende in de PVDA, meent dat zijn partij en GroenLinks nu het punaise poetsen over onzuiverheden in de leer van de ander en bijkomende sektarische scherpslijperij terzijde moeten schuiven en de krachten moeten bundelen, mogelijk met een fusie. Lees verder “Sterft, gij oude vormen”
De crisis in de rechtsstaat, blootgelegd door de toeslagenaffaire, noopte volgens D66-leider Sigrid Kaag tot een wisseling van de wacht. Toch zegt ze nu ja tegen een prolongatie van de coalitie die de vertrouwensbreuk met de burgers op haar geweten heeft.
‘Of het politiek handig is, dat weet ik niet. Dat het voelt als het goede, dat weet ik wel’, zei D66-leider Sigrid Kaag op de avond dat zij haar blokkade tegen regeringssamenwerking met de ChristenUnie ophief. Ze hoopte de leiders van VVD en CDA, Mark Rutte en Wopke Hoekstra, daarmee te vermurwen om op hun beurt hun ‘nee’ tegen de komst van PVDA en GroenLinks aan de formatietafel op te geven. Ze kwam van een koude kermis thuis. Politiek handig bleek haar zet niet, hoe goed hij ook voelde: Rutte en Hoekstra persisteerden in hun blokkade. Lees verder “De slag met Kaag”
Hoe de machtsarrogantie van VVD en CDA aan het licht komt
Het contrast tussen oud en nieuw leiderschap kwam bij het aftreden van Sigrid Kaag scherp in beeld. Botsende interpretaties van wat een motie van afkeuring betekent illustreren het korte geheugen in Den Haag.
Parlementair historicus Joop van den Berg kon er in 2006 met z’n pet niet bij toen een minister voor de eerste keer gewoon aanbleef nadat de Tweede Kamer haar beleid had afgekeurd. ‘Welke gek heeft bedacht dat een motie van afkeuring iets anders zou zijn dan een beschaafd geformuleerde motie van wantrouwen?’ schreef hij in een commentaar over de machtsarrogantie die de Nederlandse politiek ook toen al een onaangenaam voorkomen gaf. Lees verder “Te kijk gezet”
Door kleingeestigheid vervreemdt de politiek zich van de burgers
Geen gebrek aan opgeklopt pandoer in de kabinetsformatie, wel aan serieuze aandacht voor reële problemen als de milieucrisis en de rechtsonzekerheid van mensen. De partijen letten meer op elkaar dan op het publieke belang.
Illustraties: Milo
Loze dreigbeelden overeen ‘linkse wolk’, politiek destructieve blokkades, de bestaanscrisis in het CDA, inhoudsarme beloften over een andere bestuurscultuur hebben de kabinetsformatie op een dood spoor gebracht, maar zijn toch eerder symptomen dan de oorzaak van de malaise in de politiek. Dit zou weleens kunnen zijn wat haar echt opbreekt: een gebrek aan engagement met de kiezers. Lees verder “Een bestuur van terugtrekkende bewegingen”
‘Het gevaar van onderhandelen is natuurlijk dat je er uitkomt met elkaar’, twitterde de politiek commentator van Trouw, Bart Zuidervaart, daags nadat VVD en CDA definitief hadden geweigerd met de combinatie PVDA/GroenLinks het gesprek over regeringssamenwerking aan te gaan. Daarmee typeerde hij scherp de kleingeestigheid die deze blokkade kenmerkt. Lees verder “Wat is de politieke winst van de rede van Kaag?”
