Het legaliseren van online gokken geeft een gokgolf
De wetgever hoopte met het vrijgeven van het internetgokken op een ‘attractief’ aanbod van online kansspelen. Het gevolg: meer gokverslaving. Verassend is dat niet met een rammelende wet die gokbedrijven zelf medeverantwoordelijk maakt voor de preventie.
Door Marcel ten Hooven en Ruben Stift.
Illustratie: Aart-Jan Venema
In een hoekje van het casino hangt een tv-scherm aan de muur, met in sobere lichtpaarse letters de tekst: ‘Speel verantwoord’. De oproep valt niet echt op tussen de felgekleurde ledschermen die een prikkelstorm aan lichtgevende klavertjes, schaars geklede vrouwen en pulserende jackpotbedragen op de gokkers loslaten. Of de bezoekers al bekend zijn met de nieuwe 1 Million Jackpot? ‘Maak met 1 euro, en 1 druk op de knop, kans op 1 miljoen euro’, melden de gouden letters. Lees verder “‘Jammer, één banaan te weinig’”
In zijn innerlijke strijd tussen rede – weg met die auto! – en gevoel – het is zo’n mooi ding – koos Groene-redacteur Marcel ten Hooven voor de gulden middenweg. Zijn Citroën DS is nu een elektrische auto.
Op 31 juni 1995 maakt Jaap Vegter in een notitieblokje voor zichzelf de balans op: moet hij zijn Citroën DS maar niet eens van de hand doen? De auto is dan meer dan dertig jaar oud en begint ondanks een restauratie enkele jaren eerder opnieuw mankementen te vertonen. Een voor een noteert hij zijn argumenten vóór verkoop: ‘Omdat de maat vol is! De discrepantie tussen nut en (on)kosten. Meer en meer word ik als bezitter van dit narcistiese verplaatsmiddel ingedeeld bij het gilde der bretel-yuppen, optiebeurspokeraars, spekulanten en weekendavonturiers.’ Lees verder “Eend trekt snoek”
Nederland krijgt de trekken van een lageloneneconomie. Daardoor lopen arbeidsmigranten meer dan ooit het risico klem te raken in een systeem van uitbuiting. Hoogste tijd voor de vraag: welk werk hoort hier nog thuis en welk werk kan beter verdwijnen?
Het wekt de associatie met onbegrensd, onafhankelijk, ongebonden, dat ‘vrije verkeer van personen’ dat een van de grondvesten van de Europese Unie is, maar de barre werkelijkheid in een tentenkamp voor dakloze arbeidsmigranten langs de Dommel bij Eindhoven toont een ander beeld. Daar bivakkeren slachtoffers van het systeem van uitbuiting dat ook met het vrije verkeer van personen in Nederland is gearriveerd. Na het verlopen van hun tijdelijke arbeidscontract zijn ze stante pede op straat gezet: wie geen werk heeft verliest ook zijn woonruimte die de werkgever verhuurde. Lees verder “De nieuwe sociale kwestie”
Kaalkap, platgereden bosgrond: tien jaar nadat Henk Bleker besloot dat Staatsbosbeheer zijn bossen moest exploiteren als bron van hout en vermaak zijn op de Utrechtse Heuvelrug de gevolgen te zien.
Foto: Mischa Keijser
‘Kijk, daar heb je er weer een!’ zegt Annelies Henstra met hoorbare ergernis. We zijn in het bos op de Amerongse Berg en Henstra wijst op een gezichtje dat met enkele oranjerode streken op een boom is geschilderd. Hier is iemand creatief met verf geweest. Ook al is het wellicht onschuldig ge-fröbel van een houtvester, zij kan het niet anders opvatten dan als subtiele pesterij van Staatsbosbeheer jegens haar en anderen die verontwaardigd zijn over de kaalkap hier. Lees verder “‘Dit is landbouw met bomen’”
De intensieve landbouw verdreef de idylle uit het landschap. Elke wethouder kan een industrieterrein of distributiehal neerzetten. Door het verdwijnen van de landelijke regie is het landschap verramsjt.
Het uitzicht uit het huis aan de rand van het Friese gehucht Fiifhus, aan de oever van de Bolswarderzeilvaart, was zoals je je dat voorstelt bij ongerept platteland. Aan de andere kant van het water stond een oude boerderij, omgeven door kruidig grasland, dat in het voorjaar doorschoten was van het geel en wit van boterbloemen en madeliefjes. In de lucht veel kieviten, grutto’s en andere weidevogels. Je keek uit op het dorpje Wolsum, een paar honderd meter achter de boerderij. Inderdaad, een landschap zoals Jacques P. Thijsse het getekend zou kunnen hebben.
Dat was in de jaren tachtig. Anno nu is de boerderij verdwenen: gesloopt omdat het weggetje ernaartoe te smal en niet stevig genoeg was voor de zware tankwagen die tegenwoordig de melk ophaalt. Het weiland is een gladgeschaafde, drooggepompte vlakte van raaigras, zonder bloemen, kruiden, insecten en vogels. Het zicht op Wolsum wordt gedomineerd door drie zwartgekleurde voedertorens, naast een buitenproportionele schuur.
Hier zie je de ‘landschapspijn’ – het woord is van de Friese journalist Jantien de Boer – die de intensieve veeteelt op het platteland veroorzaakt. Lelijk is het uitzicht uit Fiifhus nog steeds niet, maar wie het beeld van veertig jaar geleden voor ogen heeft zal die pijn gewaarworden. De Boer, sinds dertig jaar redacteur van de Leeuwarder Courant, krijgt een soort ‘zeurend gevoel’ in haar borst als ze door Friesland fietst. ‘Een soort weemoed, maar dan scherper.’ Lees verder “Landschapspijn”
De boeren mogen niet als enigen verantwoordelijk zijn voor de omschakeling naar duurzame landbouw. Ze zijn onder meer afhankelijk van biotechnologische multinationals en het grootwinkelbedrijf. ‘Dit is gewoon superkrom.’
Annechien ten Have-Mellema, varkenshouder en akkerbouwer. Foto: Reyer Boxem
Cees Veerman oogt op de dag dat ik hem spreek lichtelijk vermoeid. Dat kan kloppen: hij heeft maar een paar uur geslapen. Tot vier uur ’s nachts zat hij op de trekker, om zijn zoons een handje te helpen bij de aardappeloogst op het familiebedrijf in de Hoeksche Waard. De hele week waren ze al bij het ochtendkrieken begonnen en niet voor elven ’s avonds gestopt, maar nu moesten ze ook ’s nachts doorhalen: het KNMI verwachtte regen. Het was zaak zo veel mogelijk aardappels te rooien vóór het land te drassig zou zijn om die zware machines te dragen.
Al kost het hem z’n nachtrust, Veerman geniet van zo’n gezamenlijke inspanning om de regen te vlug af te zijn. ‘Ook mensen uit het dorp komen helpen, zonder dat ze betaald willen worden. Om middernacht pauzeren we. Dan zitten we met z’n allen aan onze keukentafel, met een grote pan erwtensoep.’
Veerman, minister van Landbouw in drie kabinetten-Balkenende (2002-2007), emeritus hoogleraar in Wageningen en akkerbouwer in ruste, vertelt het verhaal ook om zijn stelling te onderstrepen dat een boerderij geen ‘normaal’ bedrijf is, vergelijkbaar met ondernemingen die hun productieproces exact kunnen calculeren. De natuur zal zich nooit volledig laten reguleren, hoe ver het rationalisatieproces in het agrarische bedrijf ook is voortgeschreden. ‘Regen kun je niet tegenhouden, op de zomer zal altijd de herfst volgen, er zijn ziekten en plagen’, zegt hij. Lees verder “In de steek gelaten”
‘Aardig zijn voor elkaar? Dat is niet echt iets voor onze familie’
Frans Bromet (75) is documentairemaker, zijn dochter Laura (49) Tweede-Kamerlid voor GroenLinks. Ze hebben veel idealen en ergernissen gemeen, maar hun levenshouding verschilt nogal. Zij: ‘Ik ben een optimist, en dat ben jij niet.’ Hij: ‘Ik ben een realist.’
Foto: Bob Bronshoff
Op weg naar het huis van Frans Bromet in Ilpendam kom ik een rode Canta tegen. Normaliter zou hij me waarschijnlijk niet zijn opgevallen, maar nu wel: in precies zo’n brommerautootje rijdt Bromet met zijn dochter Laura rond in zijn documentaire Alles van waarde (2012). Hij mopperend, zij tegensputterend dat hij niet over alles zo moet somberen.
Het brommerige geluid van de Canta past goed bij Bromets stemming, maar het knusse autootje, waarschijnlijk het kleinste vierwielige voertuig op de weg, is ook een mooie metafoor voor het onderwerp van de film: de onstuitbaar lijkende trend naar schaalvergroting. ‘Alom heeft het misverstand postgevat dat almaar groeien beter is dan klein blijven, hoewel we iets wat altijd groeit ook wel “kanker” noemen’, zegt Bromet ergens in de documentaire.
Als gevolg van de schaalvergroting hebben de managers veel macht gekregen: zij bewaken de ‘efficiency en doelmatigheid’ van de organisatie. De wijkverpleegster in Alles van waarde, radertje in een systeem waarin de zorg die zij biedt is geregistreerd als ‘product 12’, kan haar werk alleen nog naar behoren doen als zij de directieven vanuit de managementlaag negeert. Lees verder “Dubbelgesprek: Laura en Frans Bromet”
Al in de jaren zeventig ontstond het besef dat de intensieve landbouw tot een ecologische ramp zou leiden – met minister Sicco Mansholt, ooit dé promotor van grootschaligheid, als grote bekeerling. Maar pas vijftig jaar later is er kans op verandering.
In De Graanrepubliek van Frank Westerman is Boelo Tijdens op een tractor aan het werk op een van de tarwevelden van het familiebedrijf de Stocksterhorn in het Groningse Oldambt. Het land is zo weids en naakt, schrijft Westerman, dat de tractor aan het eind van de kavel achter de horizon is weggezakt. Boelo, 23 dan, logeert een paar weken bij zijn ouders om hen bij te staan in de drukke oogsttijd. In die tijd – het jaar is 1994 – is de prijs van een pond tarwe zo laag dat de bakker meer verdient aan wat hij rekent voor het snijden van het brood dat ervan wordt gemaakt. Mede om die reden heeft Boelo, in Maastricht net afgestudeerd als bedrijfseconoom, twijfels of hij zijn toekomst moet zoeken op de Stocksterhorn, hoezeer hem dat ook aan het hart gaat: de boerderij is al zes generaties in bezit van de familie.
Zijn opa zegt hem: ‘Boelo, doe het niet, begin er niet aan. Maak van de Stocksterhorn geen molensteen om je nek.’ Pas jaren later, ver in de dertig, hakt hij de knoop door. Hij slaat het advies van zijn grootvader in de wind en betrekt met zijn vrouw, een medisch specialiste die hij ontmoette toen hij in Amsterdam woonde, de boerderij. Lees verder “Klem in een onhoudbaar systeem”
Bij Studio Moio hoeven schoolverlaters en jongeren die dreigen uit te vallen zich niet aan te passen aan de normen van het reguliere onderwijs. Zodra die druk wegvalt, groeit hun eigenwaarde en ontstaat er ruimte voor verrassend talent.
De kooi staat symbool voor het onderwijssysteem dat gekooid is door allemaal financiële prikkels. Hij is gebouwd voor een kunstproject over schooluitval.
De enorme winden die dinosauriërs lieten, zouden die niet de oorzaak kunnen zijn geweest van de klimaatcrisis uit de oertijd? In de aardrijkskundeles ging de fantasie van Eva de Leeuw weer eens met haar op de loop toen de docent vertelde over een eerder tijdperk waarin de aarde als een broeikas opwarmde. Dat was ten tijde van het Krijt, meer dan 65 miljoen jaar geleden. Lees verder “Rebel in het schoolsysteem”
Degene die het werk doet beslist niet meer hoe het moet worden gedaan. Die zeggenschap is verschoven naar de procesmanagers en kostenbeheersers. De omgekeerde wereld, eigenlijk.
In de huidige werkcultuur is het streven naar efficiëntie zodanig doorgeschoten dat voor ‘ervaringen, intenties en zingeving’ – dat wat het leven interessant maakt – geen ruimte is. Of de meetmanie de kwaliteit van het werk bevordert is twijfelachtig. Lees verder “Beroeps(z)eer”
Afrika en het Midden-Oosten worden voller, Europa wordt leger. Emigratie van zuid naar noord zal daarom verder toenemen. Valt Europa ten prooi aan wanorde? Of is er een positief verhaal? ‘Ik hoop op een Europa dat weer groot denkt in plaats van benauwd.’
In de vluchtelingencrisis dringt de wereld van de wanorde zich op aan de wereld van de orde, in de woorden van de Amerikaanse journalist Thomas Friedman. Europa heeft een rechtsstatelijke en democratische orde gecreëerd waarin de idee van de waardigheid van mensen vorm kreeg in hun gelijkberechtiging en vrijheid. Abstract? Niet voor de vluchtelingen uit de wereld van de wanorde. Ze rijden, varen, zwemmen, lopen naar Europa om te ontkomen aan de anarchie en willekeur in de desintegrerende staten in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, waar geen recht heerst.
De auto staat symbool voor vrijheid. Een fijne illusie voor de automobilist, een gotspe voor de rest. De auto koloniseert de leefomgeving en bedreigt de veiligheid. Toch kruipt het bloed, over Franse weggetjes.
Flaminio Bertoni, ontwerper van Citroën IS/DS, met een van de eerste maquettes. Begin jaren vijftig (Archief Citroën)
We hebben onze Citroën D Spécial uit 1974 onlangs ingeruild voor een ID 19 van nog tien jaar ouder. Beide auto’s zijn van het model dat beter bekend staat als ‘snoek’. Vraag niet naar de ratio achter dit besluit, want die is er niet. Vanuit utilitair oogpunt is het onverstandig Lees verder “Zelfbedrog met de DS”
