Democratie & Rechtsstaat

Op haar best is de democratie een lerend systeem. In het debat over de kabinetsnotulen trok de politiek lessen die voor zowel de democratie als de rechtsstaat zo gek nog niet zijn.

New York Times-journalist David Brooks karakteriseert de democratie als een ‘humanistisch project’. Zij is gebaseerd, meent hij, op het vertrouwen dat de menselijke rede mensen ook tot redelijkheid kan brengen, dankzij de drang die zij op hen uitoefent om na te denken over hun onderlinge verhoudingen. ‘Optimisme’ is daarom een tweede karakteristiek van de democratie, betoogt Brooks: het brengt mensen die anders vreemden voor elkaar zouden zijn met elkaar in gesprek. Dat brengt over en weer klaarheid in hun relaties en vergroot de kans dat zij leren van elkaars fouten. Lees verder “Zijn lesje geleerd”

Het CDA verkeert al langere tijd in een identiteitscrisis. De uitdrijvingsrituelen rond Pieter Omtzigt laten goed zien dat de christen-democratie enorme deuken heeft opgelopen. Is er zicht op herstel van de schade?

Ze ‘sloten elkaar in de armen om te sterven’, schreven de politicologen Joop van den Berg en Henk Molleman in 1974 over de partijen die tot het CDA fuseerden. Dat beeldende citaat wordt weer geregeld aangehaald, vanwege de voorspellende waarde die het lijkt te hebben. De neergang van het CDA lijkt niet te stoppen. Het is zelfs de vraag of de smeercampagne rond het eigen Kamerlid Pieter Omtzigt de partij niet fataal zal worden. Lees verder “Eenzaam aan het Binnenhof”

Het liberalisme was vanouds een hervormingsbeweging. Na de val van de Muur dutte het in, tevreden zolang de economie lekker draaide. ‘Liberale hervormers zijn liberale insiders geworden.’ Maar het kan zichzelf opnieuw uitvinden.

Reinventing liberalism for the 21st century was de kop boven het essay waarmee The Economist in 2018 zijn 175-jarig bestaan memoreerde. Het Britse weekblad, een icoon van de Angelsaksische liberale denktraditie, vond het de hoogste tijd dat het liberalisme zichzelf opnieuw uitvond: het was hoogmoedig, zelfvoldaan geworden en daardoor intellectueel lui. Mede door dat gebrek aan zelfkritisch vermogen konden liberalen op de dwaalweg van het neoliberalisme en zijn anti-overheidsretoriek belanden. Lees verder “Een besef van veranderlijkheid”

Populistische politici willen het democratisch weefsel vernietigen. Laat ze niet onbelemmerd tot de centra van de macht doordringen, betoogt Marcel ten Hooven.

Als initiatiefnemer van het referendum over de Brexit in 2016 is toenmalig premier David Cameron politiek de hoofdverantwoordelijke voor de rampzalige gok met de toekomst van het Verenigd Koninkrijk. Maar degene die de uitslag van het referendum het beslissende zetje gaf richting Leave, is Dominic Cummings, de man die de leus ‘Take back control’ bedacht, een slogan die zo verleidelijk is omdat hij appelleert aan het onbehagen dat in deze tijd bij veel mensen knaagt: het gevoel dat zij steeds minder grip hebben op hun eigen bestaan.

De Brexitpropagandist behoort nu tot de inner circle op Downing Street 10, en het zou heel goed kunnen dat hij Boris Johnson de martiale woorden in de mond heeft gelegd waarmee de premier zijn tegenstanders diskwalificeert, alsof hij een oorlog met ze heeft uit te vechten. Zij ‘collaboreren’ met Brussel, zei hij, en de wet waarmee zij een No Deal-Brexit blokkeerden is een ‘Surrender Bill’. Lees verder “Leg een cordon sanitaire rond revolutionairen”

Neoliberalisme heeft niets te maken met liberalisme. Het neoliberalisme eist absolute vrijheid voor de markt en veracht zowat het sociale leven. Het liberalisme zoals het is bedoeld, gruwt van deze ultrakapitalistische hardvochtigheid.

Met het neoliberalisme is het zoals met de neogotiek of het neoclassicisme: op het eerste gezicht lijkt het op het origineel, maar dat is het niet. Sterker nog: het neoliberalisme is wat het liberalisme niet is. Liberalen kunnen zich er daarom maar beter verre van houden. Lees verder “Wie kruipt er onder het bed van de neoliberaal?”

De uitslag van de Europese verkiezingen biedt hoop. De EU-landen blijken beter bestand tegen de verwoestende kracht van nieuw rechts, aangewakkerd door Donald Trump, dan landen buiten Europa.

Istanbul, september 2011. Op bezoek bij een Turkse familie, elf hoog in een flat in een buitenwijk van deze metropool, vraag ik een van de meisjes uit het gezin waarom zij zo graag wil dat haar land zich bij de Europese Unie aansluit. Als altijd is de verhouding tussen Turkije en Europa gespannen, vol wantrouwen over en weer, maar zij – een hoofddoek dragende studente – blijft hopen op een goede afloop. Lees verder “De schade van orkaan Donald”

In de ogen van Thierry Baudet is vooruitgang achteruitgang en de Europese rechtsstaat een onrechtvaardige institutie. Dat maakt nieuwsgierig naar zijn visie op democratie. De conclusie: het is logisch dat hij in Trump en Orbán geestverwanten ziet.

Met twee zetels in de Tweede Kamer en dertien in de Eerste is Forum voor Democratie (FvD) volgens zijn leider het ‘vlaggenschip van de renaissance’ – en niet alleen in Nederland: de ‘grote taak’ is een ‘Europese renaissance’ teweeg te brengen.

Die taak stelde Thierry Baudet zijn partij op het oprichtingscongres, ruim twee jaar geleden. Aan pompeuze woorden heb je nooit gebrek bij hem. Lees verder “De omgekeerde wereld van Baudet”

Na dertig jaar ontmanteling van de verzorgingsstaat hebben burgers het vertrouwen in de overheid verloren. Optrekken naar Den Haag om het tij te keren is niet genoeg. Professionals moeten opstaan tegen marktwerking in hun publieke diensten.

De vrouw aan de balie van de huisartsenpraktijk in Leiden liet haar verontwaardiging luid en duidelijk horen. Al jarenlang schreef de dokter haar een specifiek soort maagzuurremmer voor: andere merken hadden bij haar bijwerkingen als misselijkheid en diarree. En nu kon dat opeens niet meer en moest ze aan een ander middel? Wilden ze haar soms misselijkheid en diarree bezorgen? Lees verder “‘Politici zijn zelf onderdeel van het probleem’”