Verhalen

De samenleving segregeert meer en meer langs de breuklijnen tussen rijk en arm. Dat geldt zowel in fysieke zin, met scheidingen in de publieke ruimte, als in sociaal-economische zin. Heling zal lastig zijn na dertig jaar neoliberalisme.

Een met bloemen gemaskeerde inbreuk op het sociale leven van Leiden: zo kun je de ingreep typeren die de Universiteit Leiden in haar hoedanigheid van vastgoedondernemer deed in het Singelpark. Dat park slingert als een groen lint langs de Leidse singels. In het deel waarvan de grond in handen is van de universiteit, nabij de Sterrewacht, spitten graafmachines in het voorjaar van 2021 het gras om, waarna groenwerkers het vervingen door planten en bloemetjes. Achter de vriendelijk ogende actie ging een onvriendelijk doel schuil: het verjagen van de mensen die het grasveld gebruikten om langs de waterkant te zitten. Lees verder “Sociale ontbinding”

De dandy Fortuyn zette twintig jaar geleden, voordat hij werd vermoord, de politiek op haar kop. Zijn populistische kleinburgerlijke revolte sprak velen aan. ‘Met Fortuyn kwam het bouwwerk dat het bestel had gedragen, met de volkspartijen CDA, PvdA en VVD als fundament, aan zijn einde.’

Het mysterie dat Pim Fortuyn achterliet op 6 mei 2002 openbaarde zich ’s avonds op het Plein in Den Haag. Nog geen uur na de brute moordaanslag op hem liep daar, in het zicht van het Binnenhof, een uitzinnige menigte te hoop. De politie wist het gebouw van de Tweede Kamer op het nippertje met dranghekken af te sluiten, anders zou het onherroepelijk zijn bestormd. Tussen de massa achter de versperring stond het ‘Monster van het Laakkwartier’, de vervaarlijk uit de kluiten gewassen ex-bewaker van de radicaal-rechtse politicus Hans Janmaat, zij aan zij met een nette heer in groene loden jas, type beter betaalde Haagse advocaat. In het dagelijks leven twee gescheiden leefwerelden, nu verenigd in één kreet: ‘Melkert, moordenaar!’ Lees verder “‘Zak in de grond, jullie allemaal’”

De leiders van de coalitiepartijen kiezen voor een ministerspost, op Gert-Jan Segers (ChristenUnie) na. Een gemiste kans voor een cultuurbreuk. En voor Sigrid Kaag: in de Tweede Kamer zou zij daadwerkelijk haar ‘nieuwe leiderschap’ hebben kunnen laten zien.

Tot zover de nieuwe bestuurscultuur. Voor een breuk met de oude was dit besluit van Sigrid Kaag cruciaal: kiest ze voor de Tweede Kamer of voor het kabinet? In de verkiezingsstrijd was het bieden van tegenwicht aan de opeengehoopte macht bij de omnipresente Mark Rutte de onderliggende boodschap van haar inzet voor ‘nieuw leiderschap’, getrouw aan het democratisch ethos waarvoor D66 al in haar geboortepapieren tekende. Een keuze voor het fractieleiderschap in de Tweede Kamer, niet voor een ministerspost onder premier Rutte, ligt dan voor de hand, alleen al vanwege de disciplineringsregel dat het kabinet met één mond spreekt. Lees verder “Gecanceld: een nieuwe bestuurscultuur”

Het nieuwe kabinet wil het vertrouwen van de kiezers in de politiek vergroten. Als het Kaag en Hoekstra daarmee ernst is, dan offeren ze het ministerschap op en nemen ze zitting in de Kamer.

Voor een bestuurscultuur geldt wat voor elke cultuur een wetmatigheid is: een ommezwaai kan niet van bovenaf worden verordonneerd. Een cultuur krijgt vorm in een wisselwerking met gewoonten en gebruiken, waarden en normen. In het geval van een bestuurscultuur zijn dat de waarden die voor politici leidend zijn en de normen die ze daaruit afleiden voor hun spreken en handelen.

In dat licht bezien wordt het kabinet-Rutte IV onder een ongelukkig gesternte geboren, met een premier die ter wille van democratisch normherstel zijn ambt beter aan een ander had kunnen overdragen. Lees verder “Een nieuwe bestuurscultuur is het offer van een ministerschap wel waard”

De politieagenten die gewond raakten bij de ‘orgie van geweld’ (burgemeester Ahmed Aboutaleb) in Rotterdam en bij rellen in Den Haag en Roermond, de verpleegkundigen op wie de woede over de vastlopende zorg wordt afgereageerd, de huisarts bij wiens praktijk ’s nachts brand was gesticht: de mensen in de eerste lijn van de ordehandhaving en de gezondheidszorg vangen de klappen op in de opgefokte sfeer die rond de coronapandemie is ontstaan. Lees verder “Liever geen schuldigen aanwijzen”

Het zou een gemiste kans zijn als PvdA en GroenLinks nu nalaten de krachten te bundelen. Samen vormen zij het redelijke alternatief voor de populisten én kunnen zij politiek gewicht geven aan een klimaatbeleid dat ook sociaal rechtvaardig is.

Het is een waarheid als een koe: machtsvorming behoort tot het alfa en omega van de politiek. Toch vond Frans Timmermans het nodig in de NRC zijn linkse geestverwanten er nog eens aan te herinneren, met dit trefzekere zinnetje: ‘Alleen kunnen we lekker gelijk hebben, maar zullen we het nooit krijgen.’ Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie en oudgediende in de PVDA, meent dat zijn partij en GroenLinks nu het punaise poetsen over onzuiverheden in de leer van de ander en bijkomende sektarische scherpslijperij terzijde moeten schuiven en de krachten moeten bundelen, mogelijk met een fusie. Lees verder “Sterft, gij oude vormen”